สุภาษิตสอนหญิง

สุภาษิตสอนหญิง บทประพันธ์ชิ้นเอกของสุนทรภู่

     เรื่องที่ท่านสอนก็คือ การเลือกคู่ครอง หรือ เลือกสามี  ท่านกล่าวถึงธรรมดาโลกว่า หญิงชายรักกันเป็นเรื่องธรรมดาแต่ท่านสอนมิให้หญิงแสดงออกถึงความรักต่อชายอย่างเปิดเผย ต้องรู้จักรักนวลสงวนตัวเหมือนอย่าง“จามรีรักขน”ดังคำกลอนว่า

     อันที่จริงหญิงชายย่อมหมายรัก    มิใช่จักตัดทางที่สร้างสม
แม้นจักรักรักไว้ในอารมณ์                อย่ารักชมนอกหน้าเป็นราคี

ดังพฤกษาต้องวายุพัดโบก               เขยื้อนโยกก็แต่กิ่งไม่ทิ้งที่               
 จงยับยั้งช่างใจเสียให้ดี                   เหมือนจามรีรู้จักรักษากาย

  

    ในสมัยก่อนนั้นการที่หญิงชายจะพบคบกันตามลำพังนั้นแสนยาก ต้องอาศัยแม่สื่อเข้าช่วย ชายใดพึงใจหญิงก็ต้องให้แม่สื่อช่วย แต่ต้องอยู่ในความเห็นชอบของพ่อแม่นะครับ เพราะพ่อแม่มีอิทธิพลบังคับลูกๆ ได้ ไม่เหมือนสมัยนี้ การจะรักกัน“เป็นเรื่องของเด็กๆ เค้า”  เด็กๆ ก็เลยผิดพลาดได้ง่ายเพราะไม่ฟังคำชี้แนะในการเลือกคู่ครอง ของผู้ใหญ่ ปัญหาหย่าร้าง“เตียงหัก”ปัจจุบันเลยพุ่งสูง   แต่อย่างไรก็ตามต่างก็มีข้อดีข้อเสีย  เพราะสมัยโบราณการ“คลุมถุงชน”  ก็สร้างปัญหาไม่น้อย ที่แย่ก็คือ ต้องทนอยู่กันไปอย่างนั้นจนตรอมใจตายกันไปข้าง ก็น่าเห็นใจเหมือนกันนะครับ สังคมไทยยุคนั้นไม่ค่อยจะยอมรับผู้หญิงประเภท“แม่ม่ายผัวทิ้ง”กันสักเท่าไหร่ ยิ่งประเภท“ชายสามโบสถ์   หญิงสามผัว”ยิ่งแย่กันไปใหญ่

             ท่านสุนทรภู่ ท่านเตือนผู้หญิงถึงพฤติกรรมของแม่สื่อไว้ที่ไม่ควรเชื่อถือง่ายๆ ท่านว่าอย่างนี้ครับ

 อันแม่สื่อคือปีศาจที่อาจหาญ   ใครบนบานเข้าสักหน่อยก็พลอยโผง
อย่าเชื่อนักมักตับก็คับโครง        มันชักโยงอยากกินแต่สินบน

อันความชั่วอยู่ที่ตัวของเราหมด ต้องกำสรดโศกร้างอยู่กลางหน
จงฟังหูไว้หูกับผู้คน                  สืบยุบลเสียให้แน่อย่าแร่ไป

              การจะหาสามีที่ดีนั้นต้องพิจารณาให้ถี่ถ้วน ว่าดีจริงแท้แค่ไหน ซึ่งต้องใช้เวลาศึกษาดูกันนานพอสมควรเพราะถ้าได้สามีชั่วแล้วมันแสนจะช้ำใจ มีคนกล่าวเปรียบเทียบว่า

 “การมีสามีก็เหมือนซื้อลอตเตอรี่ ที่จะถูกรางวัลใหญ่ๆ นั้นมีน้อยนิด ประเภทถูกเลขท้าย 2 ตัว 3 ตัว ก็พอจะมีให้เห็น แต่ส่วนใหญ่ถูกกินรวบ”

          ท่านสุนทรภู่เตือนผู้หญิงว่าสามีแสนชั่วนั้นมีประเภทไหนบ้าง

 เพราะมีผัวชั่วไปจึงได้ยาก       แสนลำบากบอบนักอย่ามักหลง
บ้างเล่นเบี้ยเสียถั่วมัวทนง       หน่อยก็ลงจำนำเขาร่ำไป

มีข้าวของเคยผูกให้ลูกเต้า     ก็เบียนเอาสิ้นสุดหาหยุดไม่
ลงชั้นว่าผ้าผ่อนท่อนสไบ       อย่าไปไขว้เล่นไปจนโซโทรม

ยังแต่เมียเกลี่ยไกล่ไปขายซื้อ คอยหารือร่วมภิรมย์เมื่อชมโฉม
ครั้นรักผัวก็อย่ามัวด้วยลมโลม ต่อล้มโครมแล้วก็ครวญหวนถึงตัว

จะคิดทำอย่างไรก็ใช่ที่        ต้องรับหนี้ยากแค้นใช้แทนผัว
ถ้าคนผู้รู้สึกสำนึกตัว           จะยังชั่วด้วยไม่เฉยซะเลยใจ

                       ท่านสอนให้ผู้หญิงต้องรู้จักวางตัวให้มาก รู้จักรักนวลสงวนตัว ต้องประพฤติตนให้เหมาะสม ถ้าใครทำได้อย่างกลอนต่อไปนี้  ย่อมเป็น“ยอดนารี”  ทีเดียวครับ

 
 จงรักนวลสงวนนามห้ามใจไว้    อย่าหลงใหลจำคำที่ร่ำสอน
คิดถึงหน้าบิดาและมารดร        อย่ารีบร้อนเร็วนักมักไม่ดี

เมื่อสุกงอมหอมหวานจึงควรหล่น อยู่กับต้นอย่าให้พรากไปจากที่
อย่าชิงสุกก่อนห่ามไม่งามดี        เมื่อบุญมีคงจะมาอย่างปรารมภ์

อย่าคิดเลยคู่เชยคงหาได้         อุตส่าห์ทำลำไพ่เก็บประสม
อย่าเกียจคร้านงานสตรีจงนิยม จะอุดมสินทรัพย์ไม่อับจน

ถ้าแม้นทำสิ่งใดให้ตลอด        อย่าทิ้งทอดเที่ยวไปไม่ได้ผล
เขม้นขะมักรักงานการของตน อย่าซุกซนคบเพื่อนไพล่เชือนแช

เมื่อเหนื่อยอ่อนนอนหลับอยู่กับบ้าน  อย่าเที่ยวพล่านพูดผลอประจ๋อประแจ๋
อะไรฉาวกราวเกรียวอย่าเหลียวแล  ฟังให้แน่เนื้อความค่อยถามกัน

ระวังดูเรือนเหย้าแลข้าวของ            จะบกพร่องอะไรที่ไหนนั่น
เห็นไม่มีแล้วอย่าอ้างว่าช่างมัน        จงผ่อนผันเก็บเล็มให้เต็มลง

มีสลึงพึงประจบให้ครบบาท           อย่าให้ขาดสิ่งของต้องประสงค์
จงมักน้อยกินน้อยค่อยบรรจง        อย่าจ่ายลงให้มากจะยากนาน

ไม่ควรซื้อก็อย่าไปพิไรซื้อ               ให้เป็นมื้อเป็นคราวทั้งคาวหวาน
เมื่อพ่อแม่แก่เฒ่าชรากาล                จงเลี้ยงท่านอย่าให้อดระทดใจ

ด้วยชนกชนนีนั้นมีคุณ                  ได้การุณเลี้ยงรักษามาจนใหญ่
อุ้มอุทรป้อนข้าวเป็นเท่าไร           หมายจะได้พึ่งพาธิดาดวง

ถ้าเราดีมีจิตคิดอุปถัมถ์               กุศลล้ำเลิศเท่าภูเขาหลวง
จะปรากฏยศยิ่งสิ่งทั้งปวง           กว่าจะล่วงลุถึงซึ่งพิมาน

เทพไทในห้องสิบหกชั้น               จะชวนกันสรรเสริญเจริญสาร
ว่าสตรีนี้เป็นยอดยุพาพาล              ได้เลี้ยงท่านชนกชนนี

  

         กลอนที่กล่าวข้างต้น เป็นตอนที่เรารู้จักกันดีตั้งแต่สมัยเรียนหนังสือ  ท่านสุนทรภู่สอนไว้ดีเหลือเกิน และทันสมัยครับ พ่อแม่เขียนติดไว้บนผนังบ้านเลยครับ แล้วให้ลูกสาวท่องจำให้ขึ้นใจ ให้ซึมซับแต่เด็กๆ เลย  ไม่ทราบผมจะอุดมคติเกินไปหรือเปล่าก็ไม่ทราบ

        ถ้าแม้มีสามีเป็นตัวตนแล้ว ท่านสอนอย่าริมีกิ๊ก มีชู้

        บ้างมีผัวตัวอยู่เป็นคู่ชื่น     ยังหาอื่นเข้าประคองเป็นสองสาม
ทำรักซ้อนซ่อนสนิทปิดเนื้อความ    จนเลยลามเป็นระฆังดังขึ้นเอง

         ต้องรู้จักปรนนิบัติสามี ซื่อสัตย์ และเห็นความสำคัญของครอบครัว ผัว ลูก เป็นสำคัญ 

 จะมีคู่ก็ให้รู้ปรนนิบัติ                       จงซื่อสัตย์สุจริตคิดถนอม
อย่าคิดร้ายย้ายแยกทำแปลกปลอม   มโนน้อมเสน่หาต่อสามี

อย่าคบชู้สู่สมนิยมหวัง                    ไม่จีรังกาลดอกบอกโฉมศรี
เขารักหลอกหยอกเล่นดอกเช่นนี้      ถ้าแม้นมีข้าวของต้องบำเรอ

ธุระอะไรจะให้มันเสียของ                 อันเงินทองผัวสิทำสน่ำเสนอ
เพราะเชื่อใจภรรยายิ่งกว่าเกลอ          ควรบำเรอลูกผัวของตัวตน

         เรื่องราวคำสอนผู้หญิงยังมีประเด็นอีกมากครับ ท่านสุนทรภู่ท่านละเอียดในเรื่องนี้นัก  ท่านที่เป็นผู้หญิงอ่านแล้วอาจจะเห็น แย้งบ้างในบางประเด็นก็เป็นเรื่องปกติ เพราะมันคนละยุคสมัย แต่ก็พอจะมองเห็นทัศนะ ค่านิยมไทยบางอย่างที่ ปฏิบัติแล้วน่าจะดีในแง่ของการครองตน ครองเรือน  ครอบครัวไทยจะได้ไม่มีปัญหาอย่างที่เป็นอยู่ในปัจจุบันนี้ครับ